Sarsıntı bölgesinde planlanan baştan düz yazı süreci öncesi uyarılarda kâin Dr. Öğr. Üyesi Arısoy, “Lacerem barınma öncelikli bir gerekseme. Ancak mufassal vadede kentlerin baştan ihyasını yegâne başına bire bir barınma sorunun çözümüne indirgeyemeyiz. Bugün kıran bölgesinden göç etmek zorunda küsurat yüzbinlerce kayırıcı üzere kenti kent eden soylu erki, içtimai ve kültürel şartların kafasız kazanılması gerekmekte” dedi.
Ülkemiz depremin yıkıcılığını dallı güllü şehirlerde yaraları sarmaya bitmeme ediyor. Tıpkı yandan insanca yardımlar bölgeye ulaştırılmaya çalışılırken ayrımsız yandan bile balaban oranda yıkıma uğrayan kentler baştan ayağa kaldırılmaya çalışılıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaptığı açıklamada, mart ayında Hatay’üstelik 40 bin 426, Kahramanmaraş’ta 45 bin 67, Adıyaman’dahi 25 bin 882, Gaziantep’te 18 bin 544, Malatya’de 44 bin 770, Osmaniye’de 9 bin 550, Diyarbakır’üstelik 6 bin, Şanlıurfa’bile 3 bin, Elazığ’üstelik 3 bin 750, Adana’da 2 bin 500, Kilis’te ise 250 konutun inşasına başlanacağını duyurdu. Site planlamasının baştan yapılacağı bu illerde mimari açıdan nelere dikkat edilmesi gerektiğini İstanbul Topkapı Üniversitesi Sunturlu Sanatlar, Dizayn ve Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümünden Dr. Öğr. Üyesi Kahraman Fert Arısoy değerlendirdi.
“Kenti şehir işleyen iktisadi, sosyal ve kültürel şartları ansız kazanılmalı”
Kentin biricik başına hoppadak tıpkısı yapılar kümesi değil; toplumsal hesaplı ve kültürel benzeri bilcümle olduğunu vurgulayan Arısoy, “Yaşadığımız sarsıntı felaketi ile bu kentlerde takkadak binalar değil, o binaların ortamında barındırdığı dirim, şehir ekonomileri, istihdam imkanları, milyonlarca insanın etkileşim içre bulunduğu ayrımsız sosyal bünye üstelik izmihlal halinde. Kentin yeniden inşası bu bakımdan biricik başına mekansal bir problemin ötesinde ele alınmalıdır. Tek lacerem barınma ihtiyacı öncelikli ve gelişmemiş vadede akut namına hal bulunması gereken tıpkısı ihtiyaç. Mavera yandan detaylı vadede kentlerin baştan ihyasını bir tane başına aynı barınma sorunun çözümüne indirgeyemeyiz. Bugün afet bölgesinden göç etmek zorunda küsurat yüzbinlerce kayırıcı üzere kenti şehir yapan kazançlı, toplumsal ve kültürel şartların gabi kazanılması gerekmekte” dedi.
“Sektörlerin gelişmesi amacıyla destekler gerekiyor”
Dr. Öğr. Üyesi Kahraman Birey Arısoy, “Şehir kazançlı açıdan bire bir muamele yeridir. Bu çerçevede şehir ekonomilerinin ve istihdam imkanlarının kafasız kazanılması öncelikli garaz olacaktır. Gaziantep, Kahramanmaraş, İskenderun kadar kentlerde endüstri üretimine imkan veren altyapının köylü tesisi, tecim ve servis ekonomisi kadar eş yoğunluğuna doğrudan vabeste sektörlerin gelişmesi üzere destekler büyük adımlar arasında bulunuyor” değerlendirmesinde bulundu.
“Sivil sosyete köprüleri yeniden mensur edilmeli”
Kentin toplumsal açıdan etkileşim alanı olduğunu vurgulayan Arısoy, “Iveğen tahaffuz ihtiyacına imkan sağlayan bire bir iskân bina etmek ve site bina etmek arasındaki esas ayırt sosyal etkileşime hangi derece imkan sağladığımızla ilişkili. Kentin içtimai örgütlenmesini onaracak yararlanma alanlarının, kamusal mekanların, donatıların yeniden tesisi bu bakımdan nazik önem sunu etmekte. Bunun de ötesinde kent kültürel ayrımsız merkezdir ve kültürü var eden sivil ekonominin baştan kurulması rüçhan bir erek olmalıdır. Bu yüzden bölgedeki formal ve informal kurumların yeniden inşasının, biricik başına mekanların düz yazı edilmesinden daha yetişkin olduğunu söyleyebiliriz. ‘Komşuluk’ bile sıkı ölçekte tıpkısı kurumdur. Komşuluk biriminden mahallelere, formal sivil toplum yapılarından uray kabilinden resmi kurumlara büyüklüğünde, kentin sivil ekonomisi kurumların ördüğü bir sosyal ağdır. Aslında kıran karşısında de domestik sivil ağların dayanışmasının, merkezi kurumlardan elan bol, acul ve faal işlediğine tanıklık ettik. Bütün üstelik bu yüzden kentleri yeniden inşa ederken öncelikle bu sivil cemiyet köprülerinin baştan düz yazı edilmesi gerekmekte” ifadelerini kullandı.
“Dimdik yaşam mekanı ihdas etmek, gayrimenkul ayar oluşturmaktan elan majör”
Dr. Öğr. Üyesi Arısoy, “Kent antrparantez aynı zihin mekanıdır. Alelhusus zelzele felaketini cıvıl cıvıl kadim coğrafyadaki Antakya, Gaziantep kabilinden şehirler insanlık tarihinin maddi ve maddesel sıfır katmanlarını taşıyan yerleşimlerdir. Bu şehirlerdeki miras katmanlarını, tarihi dokuları yemeden içmeden strüktürel adına tedavi etmek değil, kültürel varlığının devamlılığını sağlayan yaşamı da tedricen idraksiz kazanmamız gerekecek. bahis konusu tarihi dokularda yukarıda ele alınan hesaplı, sosyal ve kültürel şartların sağlanması yenileme çalışmaları büyüklüğünde öncelikli. Bu kentlerde kullanılmamış kurulacak yerleşimlerin geleneksel merkezlerinden uzaklaştırılmaması özellikle bu bakımdan önem arz etmekte. Sunu sonunda mekansal olarak ise; yaşanılan hınç bize düzenlenen ve ilmî gerçekler ışığında kent inşa etmenin önemini bire bir misil henüz hatırlatmış olmalı. Önümüzdeki yıllarda hangi yazık kim bazılarını neredeyse sıfırdan düz yazı edeceğimiz bu şehirlerde; zinde dirim mekanı oluşturmanın gayrimenkul değer oluşturmaktab daha koskocaman olduğu, yapılarınsa öncelikle mali envestisman araçları değil, insanlar amacıyla tahaffuz mekanı olduğunun unutulmaması gerekmekte. Kuvvetli kentler kurmamızın önündeki bariyer ülkemizde tam mühendislik, mimarlık, planlama bilgisi evet de kazançlı ve ustalık imkana sahip olmamamız değil, yukarıdaki anne farkı yakalayamıyor olmamızdır” dedi. – İSTANBUL
