Türkiye Cumhuriyet Altını Form Bankası (TCMB) Başkanı Ağma Kavcıoğlu, ati dönemde enflasyondaki düşüşle fiyatlama davranışlarının bile hesaplı temellerle düzenli arkaç geleceğini belirterek, “2023’te enflasyonun tahminlerimizle ahenktar seviyelerde gerçekleşmesi için bütün politikalarımızı kararlılıkla uygulayacağız.” dedi.

Kavcıoğlu, yılın ilk şişkinlik raporunun tanıtımı için Kalıp Bankası İdare Merkezi’nde düzenlenen brifing toplantısında, 2022’birlikte yaşanan Rusya- Ukrayna Savaşı ile erke ve emtia fiyatlarının alışılmadık erdemli düzeylere ulaştığını söyledi.

Bunun sonucunda, OECD üyesi ülkelerde erke harcamalarının milli gelire oranının, tarihi ortalama olan yüzde 11,5’ten, OPEC krizinden bu yana kaydedilen bildirme erdemli düzem olan yüzdelik 18’e çıktığını rapor fail Kavcıoğlu, enerji fiyatlarındaki bu karşıt gelişmenin yansımalarının, bildirme nazik ticari ortakları olan Avrupa Birliği’nde (SUTAŞ) enerji ve dış ticaret dengesinde gerçekleşen rekor düzeydeki alarga dahi izlendiğini dile getirdi.

Kavcıoğlu, erke fiyatları üzerindeki nazik şokun, 2022’birlikte, ilkin şişkinlik oluşmak için, birlik kazançlı göstergeleri etkileyen bire bir durum kazandığını vurgulayarak, şu ifadeleri kullandı:

“Akıbet dönemde özellikle Avrupa doğal gaz fiyatları gelmek için enerji fiyatlarında majör gerilemelerle alay malay normalleşme eğilimi görülmeye başlanmıştır. 2022’de, toptan şişkinlik, enerji maliyetlerindeki balaban artma kaynaklı yükselmiş olmakla birlikte, akıbet dönemde, enerji ve emtia fiyatlarında gerçekleşen azalış, Çin’in pandemi politikasındaki değişiklikle, tedarik süresinde gözlenen iyileşmeler ve enerji fiyatlarında makbul destekler, tüketici fiyatları enflasyonunu müspet yönde etkilemiştir. Enflasyonun yükselişinde majör afi oynayan unsurların hafiflemesi sonucunda, 2023’e ilişkin para şişkinliği beklentileri, ülkemizde olduğu üzere bir nice ülkede hor cepheli güncellenmeye başlanmıştır.”

Global ekonomik görünümde ikinci çeyrekte başlayan yavaşlama eğiliminin yılın serencam çeyreğinde henüz da belirginleştiğini tamlayan Kavcıoğlu, nema oranlarının, öncü göstergelere bakarak toparlanma eğilimi gösterdiğini bildirdi.

Kavcıoğlu, güzeşte yıl kazançlı faaliyete ilişkin açıklayan verilerin, öngörülenden henüz müspet gerçekleştiğine belen ederek, şunları kaydetti:

“Global finansal şerait ve jeopolitik risklerin etkisiyle 2023’e ilgilendiren tahaccüm tahminleri, önceki ifade dönemine göre global ölçekte bire bir miktar zir yönlü güncellenmekle gelişigüzel, kasımdan bu yana bir nice ülkede üst taraflı güncellenmektedir. Bu vizyon çerçevesinde, koyu bire bir sükûnet ihtimalinin berenarı azaldığı değerlendirilmektedir. Küresel yer şoklarına ve Rusya-Ukrayna Savaşı’na rağmen Türkiye ekonomisi sürdürülebilir düzeyde ve selis kendisine büyümeye devam etmiştir. Türkiye ekonomisi, 2019’un sonuç çeyreğinden bu yana gösterdiği büyüme performansıyla G20 ülkeleri ortada birinci, OECD ülkeleri beyninde ise ikinci sırada meydan almıştır.”

Türkiye’nin global ekonomi içerisindeki payının, mübayaa gücü paritesine göre hesaplanan milli gelir bazında, yıllar bakımından ikiye katlanarak yüzde 2’ye ulaştığını belirten Kavcıoğlu, söz konusu artışın, 2000’dahi acun sıralamasında 18. sırada bulunan Türkiye’nin, 2022 itibarıyla 11. sıraya çıkmasını sağladığını söyledi.

Kavcıoğlu, ayrımsız dönemde, ihracat payının dahi yüzdelik 0,43’ten yüzdelik 1,02’ye ulaşarak, iki katından çok artmasının, büyümenin akva temeller üstünde gerçekleştiğini gösterdiğini rapor etti.

“Yatırımların gerçekleşmesinde yurt içi mali şerait eleştiri azamet oynadı”

Kovid-19 salgını sonrasında tezce normalleşen Türkiye ekonomisinin, sabık yılın evvel iki çeyreğinde sırasıyla yüzdelik 7,5 ve 7,7 büyüyerek hayatiyetli tıpkı takat sınırı sergilediğini hatırlatan Kavcıoğlu, yılın üçüncü çeyreğinde zayıflayan dış murat görünümünün etkisiyle, büyümenin merbut olarak ivme kaybettiğini, ekonominin geçen yılın bir dönemine göre yüzdelik 6,2 büyüdüğünü anlattı.

Kavcıoğlu, 2022 boyunca büyümenin, sürdürülebilirlik açısından sağlıklı tıpkısı yapı sergilediğine dikkati çekerek, şöyle bitmeme etti:

“Ekonomimizin istihsal kapasitesi dış satım öncülüğünde artarken, yatırımlar, tamlık küresel hırçın koşullara karşın kıvrak bitmeme etmiştir. Kemiksiz dış satım almanak büyümeye, sonuç 7 çeyrek altın süresince aralıksız yardım sağlamış ve araba-teçhizat yatırımları ise üçüncü çeyrekte yıllık bazda, yüzdelik 14,3 yükselerek yıllık büyümeye olan katkısını 12. çeyreğe taşımıştır. Yılın evvel 3 çeyreğinde, kemiksiz dış satım ve araba-donatı yatırımlarındaki artışın katkıları, ortalama yıllık büyüme oranının üçte ikisini oluşturmuştur. Global ölçekte borçlanma maliyetlerinin arttığı, finansal koşulların sıkılaştığı ve risk iştahının azaldığı ayrımsız ortamda bahis konusu yatırımların gerçekleşmesinde, elverişsiz içi mali şartlar ciddi bire bir tumturak oynamıştır. Ticari kredilerin istihsal ve yatırımlara müteveccih kullandırılması desteklenmiştir.”

Yılın önce yarısındaki artıştan sonradan 3. çeyrekte, sanayi üretiminde dış talepteki yavaşlamanın etkilerinin, sadık bile olsa hissedildiğini tamlayan Kavcıoğlu, 4. çeyrekte sanayi üretiminin toparlandığını ve alelhusus dış satım yoğunluğu faziletkâr sektörlerde rekor düzeylere çıktığını bildirdi.

Kavcıoğlu, 2022’birlikte, sanayi üretiminin yapısında, teknolojik istihsal kapasitesi açısından bile koca tıpkı gelişme yaşandığına dikkati çekerek, faziletli uygulayım bilimi yoğunluklu sanayi üretiminin, son teşrin itibarıyla almanak bazda yüzdelik 49,7 arttığını dile getirdi.

Teknoloji kilolu sektörlerdeki bu eğilimin, hedefli emniyet ve endüstri politikalarıyla devam edeceğini öngördüklerini vurgulayan Kavcıoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Mutluluk artışlarına çabukluk kazandıracak bu gelişmeler, akan çok kapasitemizi iki kanaldan güçlendirecektir. Birincisi, uygulayım bilimi sektörlerindeki ivmelenme ihracat birim değerini artırarak akan aşkın kapasitesini aracısız büyütecektir. İkincisi, ihracatımızın küresel istek döngülerinden elan az etkilenmesini ve zımnında dış koca performansının sürekliliğini sağlayacaktır. Global talepteki yavaşlamanın etkileri, imalat sanayi yetenek kullanım oranlarında birlikte gözlenmiştir. Bazı firmalar için yetenek kullanımının yüksekliği, yatırım iştahının dahi faziletkâr seviyelerde kalmasına katkıda bulunmaktadır.”

“İş gücüne katılım oranı artıyor”

Kavcıoğlu, ekonomik faaliyette dış murat kaynaklı ivme kaybına rağmen öngörüldüğü şekilde, aldıkları tedbirlerin da etkisiyle, hareket gücü piyasasının dimdik gelişimini sürdürdüğünü belirterek, şu bilgileri paylaştı:

“Kasımda sezonluk etkilerden arındırılmış namına, hareket gücü 35,2 milyon kişiye ulaşırken, işsizlik oranı yüzdelik 10,2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Teşrinisani itibarıyla istihdam bir geçmiş tabir dönemine bakarak kestirmece 500 bin, 2022’nin 11 ayında ise 1,6 milyon emanet artarak 31,6 milyon hayat olmuştur. Bir dönemde, gelişim gücüne katılım oranı da yükselmiş ve yüzdelik 54,1’e ulaşarak, pandemi öncesi dönemde gözlenen tarihi erdemli seviyeleri aşmıştır. Sektörler itibarıyla incelendiğinde, 2022’nin 3. çeyreğinde istihdam edilen gönül sayısı, pandemi dönemine nazaran hizmetler sektöründe yüzdelik 21,4 büyümeyle, 3,1 milyon ve endüstri sektöründe yüzdelik 25 büyümeyle 1,3 milyon kalkışmak için toplamda 4,9 milyon emanet artmıştır. Türkiye, OECD ülkeleri arasında pandemi öncesinden bu yana istihdamını, hem kişi sayısı hem da büyüme oranı açısından, sunu fazla artıran ülkelerden biri olmuştur.”

Geçen sene hizmet sektörünün büyümesi ve istihdamını kıvrak şekilde destekleyen turizmin akan dengeye üstelik hareketli ayrımsız katkı sağladığının altını çizen Kavcıoğlu, “Yıl boyunca fevk cepheli tandans izleyen seyahat gelirleri, alelhusus yaz aylarına makul hızlanarak, pandemi öncesine bakarak yüzdelik 22 artışla teşrinisani itibarıyla 39,9 bilyon dolara ulaşmıştır. Ziyaretçi başına gider tutarlarında gözlenen çoğalma ve turizm faaliyetlerinin yıl geneline yayılması turizm ilişik değerinin gelişimi üzere cesim bire bir eşiğin aşılmakta olduğuna bel etmektedir.” dedi.

Kavcıoğlu, 2022’bile büyümenin asıl sürükleyicilerinden olan ihracatın, yılın önceki yarısında Rusya-Ukrayna Savaşı, 2. yarısında ise global ekonomik faaliyetteki yavaşlamaya ve ekü-dolar paritesinin hırçın etkisine karşın kuvvetli soylu erki temeller üzerindeki dinç seyrine devam ettiğini anlattı.

İhracatın, 2021’bile 225 milyar dolara çıktığını hatırlatan Kavcıoğlu, şunları kaydetti:

“2022’nin 11 ayında 231 bilyon doları aşarken, eğreti verilere göre yıl genelinde 254,2 milyar dolar namına gerçekleşmiştir. Böylecene, ihracatımız, geçtiğimiz yıl gösterilen kudretli performansın arkası sıra, bu yıl henüz bile nazik bire bir ivmeyle, mecmu zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır. 2022’bile, global enerji ve mal fiyatlarındaki yabansı yükselişle enerji ithalatımızın milli gelir içerisindeki payı yüzde 3,8’den, tarihi rekor niteliğindeki, yüzdelik 11 düzeyine çıkmıştır. Yılın ikinci yarısında kızıl ithalatı dahi şanlı oranda kalık ve kızıl dış ticareti 2022 akan dengesine, son teşrin bakımından 16,8 bilyon dolar negatif katkı yapmıştır. Bu gelişmelerle 2022 cari açığımız yükselmiştir. Mavera yandan, akıbet dönemde erke fiyatları ve paritedeki gelişmelerin cari açığı müspet yönde etkilemesi beklenmektedir. Enerji ithalatı fiyatlarında, 2021’e kıyasla, yüzdelik 100’ün üstünde tıpkı artış gerçekleşirken, dış alım miktarı doğal gaz kaynaklı olarak gerilemiştir. Nedeniyle, erke ithalatımızda 50 bilyon dolara yaklaşan artışın hepsi uluslararası fiyatlardan kaynaklanmakta ve bu kalın akan açığımızdan daha faziletli benzeri rakama meni etmektedir. Bambaşka aynı deyişle, erke karşılık gelişmeleri dışlandığında ekonomimiz 2022’da akan çok vermiştir. Bu doğrultuda, uluslararası fiyatlardaki çevrimsel etkiler dışlanarak hesaplanan yapısal akan fazlada, yıl genelinde çoğalma gözlenmiştir. Bu boyut, ihracatın cari aşkın kapasitesine mihman katkı vermekte olduğuna işaret etmektedir. Strüktürel cari denge kazanımlarının sürdürülebilirliği, sıkça vurguladığımız üzere, kalıcı karşılık istikrarı amacıyla nazik önem taşımaktadır.”

” Enflasyondaki yavaşlama beklentilere üstelik yansımıştır”

Kavcıoğlu, 2022’nin evvel yarısında, jeopolitik gelişmelere sınırlanmış adına yükselen mütemmim fiyatları enflasyonunun, strateji eden aylarda toptan bildirme şoklarının etkilerini balaban ölçüde yitirmesiyle yavaşladığını ve kasım-mabeyin döneminde belirtik yerine ivme kaybettiğini dile getirdi.

Yılın son çeyreğinde, almanak pahalılık 19,2 nokta azalarak fasıla ayında yüzde 64,3’e gerilediğini ve teşrinievvel ayında tanıtımı yapılan pahalılık raporunda öngördükleri patikada seyrederek, tahminlerinin orta noktasının tahminî tıpkısı nokta altında gerçekleştiğini belirten Kavcıoğlu, enflasyondaki yavaşlamanın, çekirdek para şişkinliği göstergeleriyle bile desteklendiğini söyledi.

Kavcıoğlu, B ve C endeksi enflasyon oranlarının üstelik manşet enflasyonla ahenktar namına akıbet aylarda yetişkin ölçüde gerilediğine dikkati çekerek, enflasyonun asıl eğilimine yönelik göstergelerinin, enflasyondaki engelsiz yavaşlamayı teyit ettiğini vurguladı.

Fiyatı küsurat kalemlerin fiyatı azalan kalemlere oranına ilgili bilgi sunan yayılım endeksinin, özellikle 3. çeyrekten itibaren enflasyonda gerçekleşen ivinti kaybını doğruladığını anlatan Kavcıoğlu, şöyle bitmeme etti:

“Mahiye pahalılık oranları de öngörülerimizle ahenktar yerine kademeli tıpkı şekilde tarihsel ortalamalarına yakınsamaktadır. Enflasyondaki yavaşlama beklentilere dahi yansımıştır. 12 ve 24 ay sonrası para şişkinliği beklentileri eylülden bu yana gerileyerek sırasıyla 11,6 ve 7,2 nokta azalmıştır. 2021’in serencam çeyreğinden itibaren yükselen ve jeopolitik gelişmelerle ivmelenen Türk lirası cinsinden ithalat birim değer endeksi, 2022’nin sonuç çeyreğinde gerilemiştir. Bu gelişmede uluslararası fiyatlarda süregelen normalleşme eğilimi ve politikalarımızın etkinliğiyle döviz kurlarının istikrar kazanması mehabetli lüks oynamıştır. Yıl boyunca toparlanma eğiliminde olan dar içi hazırlık süresi eylülden itibaren peyda kendisine iyileşmiştir. Hele ekimden itibaren tarihsel açıdan ferah namına akseptans edilebilecek bir düzeye ulaşmıştır. Müstahsil kıymet artışları 2022 boyunca aşamalı namına azalmıştır. Bu olumlu vizyon yıllık bazdaki artma oranlarına dahi yansımış ve ekimden itibaren üretici fiyatları yıllık artma oranı kaba tıpkısı düşüş göstermiştir. Aralıkta ise üretici fiyatları genel seviyesinde 37 aydan sonraları ilk kez azalış gerçekleşmiştir. 12 maaş yetiştirici fiyatları enflasyonu beklentisi de ocakta 14,2 puanlık düşüş kaydetmiştir.”

Kavcıoğlu, “Önümüzdeki dönemde, enflasyondaki düşüşle birlikte fiyatlama davranışlarının da konuşu temellerle ağır ezgi hale geldiğini göreceğiz. 2023’te enflasyonun tahminlerimizle tınlamalı seviyelerde gerçekleşmesi üzere tüm politikalarımızı kararlılıkla uygulayacağız.” diye konuştu.

“Ticari kredilerde KOBİ’lerin ağırlığı arttı”

Kavcıoğlu, sabık aylarda, global büyümeye yönelik belirsizliklerin arttığı ve jeopolitik risklerin sürekli tırmandığı bir dönemde endüstri üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artışın sürdürülmesi üzere mali koşulların sponsor olması gerektiğini söyledi.

Politika çerçevelerinde, özellikle finansman maliyeti tarafından, ticari emniyet faizlerinin yeryüzü ve akan çok kapasitesini güçlendirici rolünün önemine belen fail Kavcıoğlu, bu nedenle, ağustos-son teşrin döneminde siyaset faizini toplamda 500 temel fakül indirerek yüzde 9 seviyesine getirdiklerini hatırlattı.

Kavcıoğlu, parasal aktarımın güçlenmesi üzere totaliter tıpkı tatlılıkla uyguladıkları politikaların etkin olmaya bitmeme ettiğine dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:

“TL ticari cesaret faizleri temmuzdan itibaren siyaset faizimizle düzenli olarak 18,5 fakül civarında gerilemiştir. Türk lirası cinsi taşınır denk faizleri da haziran ayından bu yana tüm vadelerde politika faizine yakınsayarak kestirmece 16 nokta azalmıştır. 2022’üstelik TL ticari yüreklilik kullanımı dinç ayrımsız hareket göstermiş ve 2021 kullanma tutarının yaklaşık 5,5 merhametsizce düzeyinde gerçekleşmiştir. Ayrıca, 2022’üstelik ticari kredilerde, önceki yılların tersine, KOBİ’lerin ağırlığı artmış ve KOBİ’lere 2021 tutarının 7 katına yakın miktarda kredi kullanımı sağlanmıştır. Mihman cari çok verebilmemiz amacıyla arsıulusal fiyatlarda normalleşmenin sürmesi ve gerileyici aut öğrenci rağmen ihracat kapasitemizi geliştirmemiz gerekiyor. Ülkemiz, aut dengesini sürekli bir fazlayla sağladıktan sonradan döviz piyasalarındaki yeryüzü-talep dengesi kalıcı bire bir istikrara kavuşacaktır. Bunu karşılık istikrarının sağlanması üzere ayrımsız ön koşul olarak görüyoruz. Bu kritik inkılap sürecinde, bir taraftan finansman maliyeti aracılığıyla, Bankamızın hedefli emniyet politikalarıyla ve mali sektörün kül unsurlarıyla yatırım ortamını desteklemeye devam ediyoruz. Özge taraftan dahi uygulamalarımız sağlanan kaynakların baş döndürücü ithalat ve direkt döviz talebine dönüşmemesini hedeflemektedir. Kalıcı değer istikrarı açısından kredilerin yeryüzü ve istek arasındaki dengeye ulama sunması gerekmektedir. Mali koşullar müzahir olmazsa üretim kapasitemizi sürekli cari fazlaya ulaştırmamız, bulunan küresel koşullarda türlü değildir. Öte yandan, kaynakların mübarek dağılımı enflasyondaki düşüş sürecinin ve öngörülebilirliğin desteklenmesi açısından önemlidir. Nedeniyle, hedefli ve seçmeli cesaret anlayışını inceden inceye takip etmemiz, uyguladığımız politikaların sürdürülebilirliği üzere elzemdir.”

(Sürecek)