Erzurum’dahi gönüllü 18 yapım mühendisi, depremlerin ardından Malatya’nın Doğanşehir ilçesinde yaptıkları hasar belirleme çalışmasında yıkımların asıl nedeninin “kalitesiz beton, keskin iş ve bodrumu namevcut binalar” olduğunu gözlemledi.

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana mevrut depremlerin ardından bir araya gelen mühendisler, kıran bölgesinde gönüllü harıldamak için Yer, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğüne başvurdu.

Bakanlık marifetiyle derakap başlatılan hasar belirleme çalışmalarına destek üzere Vilayet izniyle bölgeye giden gönüllü mühendisler, görevlendirildikleri Doğanşehir ilçesi ile merkeze mail köylerde tıpkı hafta süresince binalardaki hasar ve yıkımların nedenini araştırdı.

İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Erzurum Şube Başkanı Abdulkadir Orhan, AA muhabirine, Doğanşehir’e vardıklarında haddinden fazla sayıda yıkılmış binayla karşılaştıklarını belirtti.

İlçede geriye kalan çoğu binanın dahi güç ve hasarlı olduğunu anlatan Orhan, “Bakanlığın verdiği tabletlerde hangi binalara bakacağımız belliydi. Bizim için çığlık tıpkısı durumdu. Hızlı tıpkısı şekilde hasar tespit çalışmalarına başladık.” dedi.

“Atılan demirin faydasının olmadığını tayin etmiş olduk”

Binalardaki incelemelerinin arkası sıra akşamları toplanıp sorunlar ve kusurlar üstünde konuştuklarını tamlayan Orhan, şöyle bitmeme etti:

“Bunda bildirme öne çıkan konu beton kalitesi oldu. Betonun depreme cebin davranışına baktığımızda iki ana anne sonuca vardık. Birincisi, halk beyninde betonun sulanması yerine bildik betonun kürlenmesi. Betonun akla yatkın kürlenmediğini ve bir zamanlar betona kür yapılmadığını tayin ettik. Buradan kaynaklı oradaki beton olması müstelzim dayanımda olmadığından binaların yıkıldığını gördük. İkincisi ise betona su katmanın ne büyüklüğünde kısık olduğunu gördük. Arkadaşımız şurası tespit etti, beton yırtık balkon. İçinin çıpa donatısına baktığı antlaşma gönyelerin akilane yapıldığını, etriyelerin akıllıcasına örüldüğünü ve hepsinin bitmiş olduğunu ama beton kalitesi olmadığından oraya atılan demirin faydasının olmadığını belirleme etmiş olduk.”

Dayanç etütlerinin evire çevire yapılması gerektiğine dikkati çeken Orhan, hareket bölgesi için yıkıma kere açan asıl sebeplerin bozuk beton, şiddetli işçilik ve bodrumu namevcut binalar olduğunu belirterek, “Bodrumu sıfır haddinden fazla bina gördük, bodrum katsız 3-4 bükülmüş binalara denk geldik. Yanındaki bodrum bükülmüş binanın ayakta kaldığını, hasar aldığını amma bu tarafta bodrum kalpsiz sıfır subasmanlı yerine yapılan binaların yıkıldığını gördük. artık proje hatalarına da denk geldik.” diye niteleyerek konuştu.

“Bili ve tekniğe makul yapılan binalarda herhangi bir sorun olmadığını gördük”

Amme hava ve binalarına de baktıklarını, yeni yapılan mühendislik hizmeti almış binalarda sıkıntı olmadığını rapor fail Orhan, “Akla Yatkın tekniğe bakarak aşağı marifet ve tekniğe akla yatkın yapılan binalarda temas mesele olmadığını, akla yatkın olmayanlarda rehavet yaşandığını net bire bir şekilde gördük.” dedi.

Abdulkadir Orhan, şunları kaydetti:

“Bizzat deneme ettiğim aynı olay oldu. Umum Terbiye Merkezine gittik, hasarsız iki katlı çatı ile karşılaştık. Çok belli belirsiz sıva çatlağı da denmez boya çatlağı vardı. Demirli Beton binanın ne devir yapıldığını sorduğumuzda 1979’üstelik yapıldığını söylediler. Şipşak beraberinde perişan bina vardı. Onun yapılma zamanını sorduğumuzda maksimal 10 yıllık bina olduğunu söylediler. Buradan şu sonuca birlikte varabiliyoruz; eğer zeminse ikisi birlikte bir zemindeydi. Eylemek ki bilcümle iş mesnet değil.”

Depremin değil binaların öldürdüğüne meni eden Orhan, “Bati manada bilgelik ve tekniğe akıllıca binalar nesir ettiğimiz ahit teessürat yaşanmayacağını gördük. Özellikle köylerde bakir yapılan ve hasar kayran binaların birçoğunun ruhsatsız olduğu ve aynı şekilde mühendislik hizmeti almadığını görüyoruz.” diye konuştu.

Proje denetimlerinin yeniden İMO’lara verilmesinin elan mıhlı olabileceğini tamlayan Orhan, herhangi bir şantiyede yapım mühendisinin bulunması gerektiğini, sorunların önceleri belirleme edilerek hataların henüz kısa sürede düzeltilebileceğini söyledi.