SEYFİ ÇELİKKAYA

Yozgat Bozok Üniversitesi Tarım Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sarih Coşge Şenkal, Yozgat’ın kaba abuhava koşullarının tıbbi hoş kokulu bitkilerin içerisindeki enerjik maddeleri olumlu yönde etkileyerek kalitesini artırdığını söyledi. Havza çiftçisinin mütenavip kitap adına tıbbi aromatik bitkilere yönelebileceğini tamlayan Şenkal, “Yozgat’ın kocaman aynı potansiyeli var tıbbi aromatik nebat yetiştiriciliği açısından” dedi.

Yozgat Bozok Üniversitesi bünyesinde 2020 yılında kurulan Tıbbi ve Aromatik Nebatat Araştırı Geliştirme ve Uygulama Merkezi’nde, Yozgat yöresinde tıbbi ve hoş kokulu bitkilerle ait ilmî çalışmalar yapılıyor. Tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği üstüne Yozgat Umum Eğitim Bilimi Müdürlüğü ile kolektif açılan kurslarda akademisyenler yoluyla kursiyerlere tıbbi hoş kokulu bitkiler üzerine eğitim veriliyor.

“ÖNCELİKLİ ADINA FARKLI BİTKİLER ÜZERİNE DENEMELER KURDUK”

Yozgat Bozok Üniversitesi Ekincilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Belgin Coşge Şenkal, yürüttükleri alışmalarda kesim ekolojisine akıllıca mütenavip tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği üzerinde yoğunlaştıklarını belirterek, “Buraya başmaklık olarak ne bitkileri yetiştirebiliriz? Konuşu adına hangi bitkilerin tarımı yapılabilir? Onlarla ait aplikasyon alanlarımızda üretici çalışmaları yapıyoruz. Bu icraat kapsamında, rüçhan adına farklı nebatat üzerine denemeler kurduk” dedi.

“YOZGAT’IN TIBBİ AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR POTANSİYELİ VAR”

Şenkal, adaçayı, melisa, lavanta, kekik kabilinden bitkiler üstünde çalıştıklarını, ayrımsız zamanda da cesim bahar bitkileri adına kullanabilen çemen, gato otu kabil bitkilerin yetiştiriciliğini birlikte yaptıklarını aktardı. Şenkal, şöyle konuştu:

“Yozgat’ın mehabetli benzeri potansiyeli var tıbbi hoş kokulu nebat yetiştiriciliği açısından. Bir Nice bitkide, hele toprak tarımı söz konusu olduğunda bir nice bitkide mahsul civar plandadır. Bitkilerde ürün balaban ancak bizim bitkilerimiz, hele tıbbi hoş kokulu bitkilerde verimden tezayüt nitelik berenarı eke. Zira siz çokça eke aynı ürün alabilirsiniz, erdemli mahsul alabilirsiniz fakat kalitemiz erdemli değilse, galiba benzeri kaliteyi yakalayamamışsanız ürünü pazarlama şansınız hızlı hızlı bir anda bulunmayan. Yozgat’ın ekolojisi bu anlamda berenarı yüce bir üstünlük, tıpkısı zait adına karşımıza çıkıyor. Bulunan ekolojik koşullar çokça anif, kaba tıpkısı iklime topluluk. Bu sert iklim koşulları, tıbbi hoş kokulu nebatat dediğimiz bitki grubunun içerisindeki deli dolu maddeleri, yani bitkinin kalitesini olumlu yönde etkiliyor, çalışkan maddelerin artışına bozukluk oluyor. Zımnında henüz birinci sınıf. Belki ürün açısından mutedil iklimlere bakarak mahsul açısından onları yakalayamazsak birlikte kalite itibarıyla bunu tolere edebiliriz. Elan erdemli nitelikli mahsulat yetiştirebiliriz. Bu anlamda icraat yürütüyoruz. Hem verimine bakıyoruz hem kalite içeriklerine bakıyoruz.”

“KIŞIN EKİLDİĞİ TAKDİRDE VERİMDE ÇOK CİDDİ ARTIŞLAR MEYDANA GELİYOR”

Bölgede umumi yerine yaz döneminde ekincilik yapıldığını hatırlatan Şenkal, çemen ve kişniş kadar bitkilerin almaşık adına kışlık yerine yetiştirebileceğini, bununla ilgili namına ara sıra tecrübe ekimi çalışmaları yapıp sonuçlarını değerlendirdiklerini söyledi. Şenkal, “Birkaç sene yoğun yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda, bu bitkilerin kışlık adına üstelik şen ayrımsız şekilde ekimini yapabiliriz. Biz biliyoruz ki birçok yapıt yazlık namına yetiştiriliyor. Kışın ekildiği takdirde verimde çokça kısık artışlar meydana geliyor. Zımnında çokça şanlı benzeri yarar kendisine karşımıza çıkıyor. Kışlık tarım de yapabiliyoruz. Bölge çiftçisi, mütenavip adına tıbbi bitkilerin yetiştiriciliğine eğilebilir. Söz Gelişi kekiği çok abat benzeri şekilde ekip yetiştirebilirler. Melisa tarımı yapılabilir, bunun kabilinden bu kalıp bitkiler yapılabilir ama mesela önceki kitapta nahiye çiftçisi, özellikle tezyifkâr üreticilerimiz üzere bayağı ölçekli bahar amaçlı baharat üretimi, baharat bitkisi yerine bunların tanımına başlanabilir” diyerek konuştu.

“HANGİ ZAMANDA NASIL EKİM YAPABİLİRLER? EKİM ZAMANINI NASIL AYARLAYABİLİRİZ? BUNUNLA İLGİLİ BİR BİLGİ ALIŞVERİŞİ YAPABİLİRİZ”

Çiftçinin tıbbi aromatik nebat ekimlerinde önce sene istenilen düzeyden mahsul alınamamasının normal olduğunun altını çizen Şenkal, “Amma 2’nci, 3’üncü yıllarda mahsul artışı sağlanacaktır. Dolayısıyla bu gestalt bitkilere sıradan ölçekli yerine başlanılabilir. Eğer kim tohumları çoğaltılan çemen, gato otu kabil yahut kişniş gibi bitkilere aynı tandans yapılacaksa, bunların tarımı yapılacaksa bizimle irtibata geçilirse kışlık namına bunları bittabi geliştirebilirler, ne zamanda, lacerem ekim yapabilirler? Ilk Teşrin zamanını elbet ayarlayabiliriz? Bununla ilişkin ayrımsız hikmet alışverişi yapabiliriz” dedi.

SEKTÖRLERİN İHTİYAÇLARINA BAKARAK BİTKİ ÜRETİMİ

Yozgat Bozok Üniversitesi Kültür Fakültesi Doku Kültürü Laboratuvarı’nda sektörlerin ihtiyaçlarına bitkisi üretimi çalışmalarını birlikte yürütülüyor. Nebat biyokütlelerinin ekonomiye kazandırılması temelinde nesiç kültürüne yönelik çalışmalar kapsamında bitkinin hücre, nesiç veya organlarından çoğaltım yapılarak ıslah yönetimi ile eskimemiş tohumlar üretilebildiği kaydedildi.

Laboratuvarda kenevir ıslahı, tohumluk üretimi, kenevirin fide ile çoğaltımı ve iyileştiren gayeli üretimi kadar it canlı çok çalışmaların yapıldığını bildiren Kültür Fakültesi Akademisyen Doç. Dr. Behişt Zeki, “Hoş Kokulu bitkiler üstünde, doku kültürü üretimi üzerinde çalışmaktayım. Kavisli müstevi yetiştiriciliğine maruz kalmadan, delik koşullarında da bitki içerisindeki faal maddeleri üretebiliyoruz. Bitkinin yaprağından, sapından veya farklı organlarını alarak doku kültürü yöntemiyle hücre gibi, yani kaos dediğimiz yapıları üretip henüz sonraları içerisindeki enerjik maddelerin acul tıpkısı şekilde üretimini sağlayabiliyoruz” diye niteleyerek konuştu.

“HEM SARI PİGMENT HEM DAHI KIMIZI PİGMENT ETKİSİNİ İNCELİYORUZ”

Ekincilik Fakültesi Asistan Dr. Tahsin Uskutoğlu birlikte aspir çiçeklerinden katıksız boya elde edilmesine yönelik icraat yürüttüklerini söyledi. Uskutoğlu, yaptıkları çalışmalar üzerine şu bilgileri verdi:

“Çok eski zamanlardan beri aspir çiçekleri kullanılıyor. Bundan tabii boya elde ediliyor, sarı ve al. Demin bunun üstünde çalışıyoruz. Suda çözülebilen sarı renk iki değişik bitkiden elde ediliyor. Birisi zafran, birisi birlikte aspir çiçeklerinden. Aspir çiçeklerinden elde edilen solgun pigment, gerçekte yüksek sıcaklıklarda safrandan edilen sarıdan henüz mukavim tıpkısı pigment. Nedeniyle bununla ait çalışmalarımız var, farklı mutasyon uygulamaları yaptık. Bunların aspir çiçeklerindeki hasep pigmentlerine etkisine bakacağız. Hem zerrin pigment hem da kımızı pigment etkisini inceliyoruz.”